Stichting Natuur Golfbaan Terschelling heeft de ambitie om een unieke natuurgolfbaan te realiseren op Terschelling. Met dit plan wordt een gebied omgevormd tot hoger gekwalificeerd natuurgebied. De initiatiefnemers willen met dit project niet alleen een plek creëren voor het beoefenen van golf, maar ook een kwalitatieve bijdrage leveren aan de ecologie, economie en leefbaarheid op het eiland. Voor een zorgvuldige inpassing en een duurzame inrichting worden daarbij de volgende doelen gesteld:
- Het verhogen van de natuurwaarden
- Het projectgebied landschappelijk versterken
- De economie van Terschelling versterken.
In het beoogde plangebied komen veel stuifduinen voor die zorgen voor veel hoogteverschillen. We hebben daarom als naam voor het gebied gekozen: “DE HOGE DUINEN”
In de “Hoge duinen” krijgt de golfer naast de fietser, de wandelaar en de ruiter een plek.
Waarom een golfbaan op Terschelling?
De Golf Club Terschelling heeft een groot en groeiend aantal leden die de golfsport een warm hart toedragen. Het ontbreekt hen echter aan iets essentieels, namelijk een golfbaan.
Sinds de golfsport zich in Nederland sterk heeft ontwikkeld, wordt ook op Terschelling de wens er een golfbaan te ontwikkelen regelmatig gehoord. Een golfbaan wordt daarbij ook vaak gezien als een kans voor het toerisme. Ook het coalitieprogramma van de huidige raadscoalitie heeft zich voor de ontwikkeling van een golfbaan uitgesproken.
Waar kan deze golfbaan gerealiseerd worden?
Na veel overleg met verschillende belangengroepen is er samen met Staatsbosbeheer een potentieel geschikte locatie gevonden ten noordoosten van het dorp West-Terschelling. Het gekozen plangebied betreft grofweg het bosgebied oostelijk van het zwembad ten zuiden van het fietspad naar de Bessenschuur. Dit gebied wordt gekenmerkt door een golvend landschap met daarop dennenbos. Het gebied valt gedeeltelijk onder Natura 2000 Duinen Terschelling.
Natura2000
Natura2000 is een netwerk van beschermde natuurgebieden in Europa waar bijzondere dieren en planten voorkomen. Het Natura2000-netwerk bevat de belangrijkste natuurgebieden van Europa.
Voor het Natura2000-gebied Duinen Terschelling zijn een aantal doelstellingen vastgelegd. Denk hierbij aan het in standhouden of uitbreiden van habitattypen die kenmerkend zijn voor de duinen van Terschelling zoals hierboven al genoemd. Wanneer de ontwikkeling van de natuurgolfbaan geen negatief effect heeft op deze habitattypen en zelfs gebruikt kan worden om doelen te realiseren, is de ontwikkeling van een natuurgolfbaan mogelijk in de duinen van Terschelling.
De keuze een golfbaan aan te leggen in een naaldbos lijkt omslachtig. Het is daarvoor immers nodig om veel dennen te verwijderen. Echter vanuit het perspectief van Natura 2000 gelden de naaldbossen niet als een van de te beschermen habitattypen en ontstaat er juist ruimte om enkele wel gewenste habitattypen uit te breiden. Al met al een geschikte plek voor de ontwikkeling van een golfbaan en verhoging van natuurwaarden en mede hierdoor stelt Staatsbosbeheer ruimte beschikbaar voor de ontwikkeling.
Natura 2000-gebied Duinen Terschelling
Zoals eerder beschreven bestaat het plangebied Hoge duinen deels uit oppervlak dat behoort tot het Natura 2000-gebied Duinen Terschelling. Voor dit Natura 2000-gebied zijn habitattypen aangewezen met een instandhoudingsdoel en/of uitbreidingsdoel.
Een aantal ervan komt voor binnen of in de omgeving van het plangebied. Het gaat dan met name om de habitattypen: Grijze duinen (kalkarm), Duinen met Kraaihei (droog), Duinen met Struikhei en Atlantische duinbossen (droog). Het overgrote deel van het plangebied Hoge duinen (95%) dat bestaat uit dennenbossen, valt niet onder een gewenst habitattype.
Waarom een natuurgolfbaan?
Binnen het plangebied de “Hoge duinen” wordt de 9 holes golfbaan aangelegd. Door het gehele terrein komen veel stuifduinen voor die zorgen voor veel hoogteverschillen men daarop dennen. Het ruim 43 ha grootte gebied bestaat nu voor meer dan 90% uit dennenbomen.
Voor het Natura 2000-gebied Duinen Terschelling zijn een aantal natuurdoelstellingen vastgelegd. Een belangrijke daarvan is het instandhouden en zelfs uitbreiden van het habitattype “grijze duinen”. Dennenbossen daarentegen zijn niet een habitattype met een instandhoudingsdoel. Door middel van gericht duinbeheer zullen “grijze duinen” in de toekomst over een groter oppervlak op Terschelling moeten voorkomen dan nu het geval is. De aanleg van een golfbaan in het bos zal aan dit uitbreidingsdoel bijdragen wanneer in delen van de te kappen naaldbossen vegetaties van grijze duinen tot ontwikkeling kunnen komen die in samenhang zijn met de golfbaan.
Bij de aanleg en het onderhoud van de specifieke golfonderdelen als greens, tees en fairways is rekening gehouden dat dit op een ecologisch verantwoorde manier zal worden uitgevoerd. Zo worden er gebiedseigen grassen gebruikt voor de fairways, zullen er geen onkruidverdelgingsmiddelen gebruikt worden en zal er geen water aan het gebied worden onttrokken.
Ook zal de openbare toegankelijkheid van het gebied behouden blijven en zullen er geen hekken om het terrein geplaatst worden. De paden voor wandelaars, fietsers en ruiters zullen veilig begaanbaar blijven. De golfer wordt naast deze wandelaars, fietsers en ruiters de 4e gebruikersgroep van dit gebied.
Ook is er een voetbalveldje in het plan opgenomen voor de jeugd.
De gebiedsontwikkeling van “de Hoge Duinen”.
Het gekozen plangebied betreft grofweg het bosgebied oostelijk van het zwembad van West-Terschelling tot aan de Badweg van Paal 8 en is ongeveer 43 hectare groot waarvan 23 hectare in het Natura2000 gebied Duinen Terschelling ligt. Het plangebied heeft het fietspad, Helmduinweg, als noordgrens. Alleen het gebied van het oude voetbalveld en de aangrenzende, met berken-opschot overwoekerde, duinvallei aan het einde van de Sportlaan ligt aan de noordzijde van de Helmduinweg.
Het “Hoge duinen”gebied wordt gekenmerkt door golvende terrein en bestaat voor 90% uit bos, waarvan het grootste deel naaldbos is. Door het gehele gebied komen stuifduinen voor met daarop dennen die zorgen voor veel hoogteverschillen. Lokaal komen er enkele kleine loofbosgedeelten voor en zijn er een aantal enclaves van struikhei en kraaihei. Grote open duincomplexen maken geen deel uit van het plangebied. In het open duingebied ten westen van de Badweg van Paal 8 (bij Halfweg), dat aan drie zijden door bos wordt omsloten, worden geen onderdelen van de golfbaan ontwikkeld. Hetzelfde geldt voor het duingebied van Zwartduin.
De dennenbossen zijn tussen 1922-1927 aangeplant en bestaan voornamelijk uit Oostenrijkse dennen. Daarnaast komen er ook Corsicaanse dennen en zeedennen voor. In de afgelopen 100 jaar hebben de dennen gezorgd voor een flinke laag onverteerde naalden op de bodem. Onder deze laag bevindt zich een kleine 10 cm aan bosgrond. Onder de bosgrond ligt het kale ‘grijze’ duinzand
Ook zijn er in het plangebied een aantal cultuurhistorische elementen aanwezig. De twee opvallendste zijn de Tigerstelling en de turfdôbes.
Toegankelijkheid
Het plangebied is momenteel goed toegankelijk via allerlei wandel- en ruiterpaden en uitgezette routes. Vooral wandelaars, fietsers en ruiters weten het gebied te vinden en kunnen via bestaande paden het gebied ontdekken. De golfer zal de 4e medegebruiker worden in dit gebied.
De paden bestaan uit verharde fietspaden, onverharde paden en zandpaden voor ruiters en menners. De uitgezette routes die in het plangebied liggen, zijn onderdeel van routes die over het gehele eiland lopen en zullen als dusdanig ook een plek krijgen in de “Hoge duinen”. Het gehele gebied blijft vrij toegankelijk.
Aanleg
Uitgangspunt voor de aanleg van de golfbaan Terschelling is dat er wordt ingezet op verbetering van de natuurkwaliteit. De doelstelling vanuit Natura2000 om het oppervlakte grijs duin te vergroten, de aanwezigheid van waardevolle vegetatie en het huidig recreatief gebruik van het gebied zijn de bouwstenen voor het uiteindelijke ontwerp. Door het scheppen van de juiste omstandigheden voor de ontwikkeling van natuurlijk loofbos en grijs duin kan de doelstelling gerealiseerd worden. Het advies bureau ”NL-Adviseurs” onder leiding van Guido Hamelink heeft er zorg voor gedragen dat de doelstellingen op papier zijn gekomen.
Voor de ontwikkeling van een golfbaan binnen een Natura2000-gebied is het verplicht een ecologisch onderzoek te doen waarbij de effecten in kaart worden gebracht van de aanleg op de te beschermen instandhoudingsdoelen. Dit gebeurt in de vorm van een zogenaamde Voortoets (PDF). Uit het onderzoek blijkt dat er met de realisatie van een natuurbaan geen significante negatieve effecten optreden voor de natuur en dat er zelfs een bijdrage wordt geleverd aan de uitbreidingsdoelen van Natura2000.
Golfbaanarchitect Michiel van der Vaart heeft het gebied uitvoerig bekeken en gezocht naar de optimale samensmelting van de bestaande natuurlijke landschappelijke vormen en het golfspel. Voor de keuzes die gemaakt zijn, is in overweging genomen welke natuurlijke randvoorwaarden er zijn en hoe deze optimaal kunnen worden benut. Het terrein met alle aanwezige hoogteverschillen en de zandige ondergrond, leent zich perfect voor de aanleg van een golfbaan. Voor het realiseren van een groter oppervlak grijs duin en het geschikt maken van het gebied als golfbaan, is het noodzakelijke een groot aantal bomen te kappen. Het gaat hier om dennen die zijn aangeplant in 1935. Door de voedselarme zandbodem is de groei van deze bomen echter beperkt gebleven. Maar er zal ook nieuwe beplanting worden aangebracht, waarbij uitdrukkelijk gekozen is voor gebiedseigen inheemse soorten zoals zomereik en berk. Ook zullen er jonge zeedennen worden herplant t.b.v. het leefklimaat van o.a. de dennenorchis. Typische duinplanten als buntgras, struikheide en rendiermos gaan een plek vinden in het plan. Een nat duinbos gaat deels plaats maken voor een duinvallei met daarin soorten als zonnedauw, moeraswolfsklauw en rugstreeppad.
Download hier het ecologisch rapport
Huidige natuurwaarden
Het plangebied bestaat momenteel voor 90% uit dennenbos. Deze dennenbossen staan niet bekend vanwege hun hoge natuurwaarde, zeldzame vegetatietypen of bijzondere zoogdieren of vogels. Toch zijn er wel degelijk enkele typisch soorten aanwezig die kenmerkend zijn voor dit type bos, zoals de dennenorchis en de keverorchis. Dit zijn orchideeën die karakteristiek zijn voor het dennenbos van Terschelling. Deze beschermde populaties komen het meest voor op Terschelling. De groeiplaatsen liggen echter buiten het plangebied in vochtig dennenbos met een dikke, vochthoudende moslaag. Het dennenbos van het plangebied is droog, en is als groeiplaats voor deze orchideeën minder geschikt, maar tijdens inventarisaties zijn er wel enkele locaties aangetroffen met dennenorchissen. Ook komen er nog enkele groeiplaatsen voor van wilde gagel. Met name komt dit lage struweel voor in de vochtige duinvallei ten noorden en noordoosten van het sportveld, momenteel vrij dichtgegroeid met berkenopschot en pijpenstrootje.